Εγκαίνια Μουσείου Κάστρου Ναυπάκτου και των έργων «Συντήρηση και Αποκατάσταση νοτιοανατολικού τμήματος των οχυρώσεων Ναυπάκτου» και «Στερέωση και Αποκατάσταση Βεζίρ Τζαμιού και Οθωμανικών Κρηνών»
από την Υπουργό Πολιτισμού Δρ Λίνα Μενδώνη
Στις 31 Αυγούστου 2024, θα πραγματοποιηθούν στο Κάστρο Ναυπάκτου τα εγκαίνια του Μουσείου του Κάστρου και των έργων συντήρησης και αποκατάστασης των νοτιοανατολικών οχυρώσεων της πόλης, του Βεζίρ Τζαμιού και των Οθωμανικών Κρηνών, που υλοποιήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας.
Τα εγκαίνια θα τελέσει η Υπουργός Πολιτισμού Δρ Λίνα Μενδώνη.
Στις 19.30 θα τελεστούν τα εγκαίνια του Μουσείου και θα ακολουθήσει ξενάγηση στους εκθεσιακούς χώρους. Στις 20.30, στο ανώτερο διάζωμα του Κάστρου (Ίτς Καλέ), θα γίνει σύντομη παρουσίαση των έργων που υλοποίησε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας στη Ναύπακτο το διάστημα 2020-2024 από τη Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟ Δρ Ολυμπία Βικάτου.
Την εκδήλωση θα πλαισιώσει μουσικά η Παπαχαραλάμπειος Χορωδία Ναυπάκτου, με την υποστήριξη του Δήμου Ναυπακτίας.
Θα προηγηθεί της εκδήλωσης των εγκαινίων τελετή αναγόρευσης της Δρ Ολυμπίας Βικάτου ως επίτιμης δημότη Ναυπάκτου από τον Δήμαρχο Ναυπακτίας, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 18.00 στον χώρο του Δημαρχείου.
Λίγα λόγια για τα έργα
Μουσείο Κάστρου Ναυπάκτου
Το Μουσείο Κάστρου Ναυπάκτου υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του διακρατικού προγράμματος Coastal Heritage Network (CoHeN), Interreg V Greece-Italy 2014-2020, στο οποίο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας ήταν επικεφαλής εταίρος. Μέσω του ίδιου έργου υλοποιήθηκαν παρεμβάσεις στα κάστρα Ναυπάκτου, Βόνιτσας και στο φρούριο του Αλή Πασά στο Άκτιο. Στο Κάστρο Ναυπάκτου αναστηλώθηκαν τα ανατολικά τείχη της οχύρωσης και συγκεκριμένα στο μεσοπύργιο διάστημα (Μ29-Μ30), από τη λεγόμενη Ωραία Ντάπια έως τον πύργο του Ρολογιού. Έγιναν εκτεταμένοι καθαρισμοί από τη βλάστηση, αναστήλωση όλων των επάλξεων και στερεωτικές εργασίες στο τείχος, με συμπληρώσεις αρμολογήματος. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν ανασκαφικές εργασίες στα δώματα των προμαχώνων της Ωραίας Ντάπιας και του Πύργου του Ρολογιού και ολοκληρώθηκαν οι εργασίες ανάδειξής τους.
Το Μουσείο του Κάστρου αποτελεί την πρώτη μόνιμη αρχαιολογική έκθεση στη Ναύπακτο και περιλαμβάνει εκθέματα από τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή καστροπολιτεία. Στο πλαίσιο του έργου συντάχθηκαν και εγκρίθηκαν η μουσειολογική, μουσειογραφική και η μελέτη στήριξης των αντικειμένων το 2022 και ξεκίνησε η υλοποίηση της έκθεσης, η οποία ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2023. Αξιοποιήθηκαν επίσης πιστώσεις από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανήλθε στις 350.000 ευρώ.
Το Μουσείο Κάστρου Ναυπάκτου στεγάζεται σε δύο χώρους εντός του ανώτερου περιβόλου του οχυρωμένου χώρου, οι οποίοι είχαν αναστηλωθεί στο πλαίσιο του έργου του ΤΑΠΑ «Κάστρων Περίπλους». Για τις ανάγκες της δημιουργίας της έκθεσης, αυτοί ανακαινίστηκαν ξανά, τοποθετήθηκε φωτισμός, κλιματισμός και συστήματα ασφαλείας. Η αρχαιολογική έκθεση αναπτύσσεται σε τέσσερις καμαροσκεπείς αίθουσες, ενσωματωμένες στην Ακρόπολη. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας της έγινε προμήθεια ειδικών μεταλλικών κατασκευών, προθηκών και στηριγμάτων και κατασκευή βάθρων, σχεδιασμός και παραγωγή εποπτικού υλικού. Επιλέχθηκαν, συντηρήθηκαν και εκτέθηκαν σημαντικά ευρήματα από ανασκαφές στο Κάστρο και την πόλη της Ναυπάκτου, τα οποία αναδεικνύουν την ιστορία της από την πρωτοβυζαντινή περίοδο έως τον 19ο αιώνα. Η έκθεση εμπλουτίζεται με δύο θεματικές προβολές.
Επίσης, το μεμονωμένο κτήριο της Οπλοθήκης λειτουργεί ως χώρος πληροφόρησης για την ιστορία της Ναυπάκτου και τις αναστηλωτικές επεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν σε αυτήν από το Υπουργείο Πολιτισμού, καθώς και ως χώρος ενημέρωσης κοινού και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Στο πλαίσιο του έργου εκδόθηκαν φυλλάδια για το Κάστρο Ναυπάκτου, πινακίδες και σήμανση για τους επισκέπτες, καθώς και οδηγός της έκθεσης.
«Συντήρηση και Αποκατάσταση του νοτιοανατολικού τμήματος των οχυρώσεων της Ναυπάκτου»
Το έργο εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, στο Μέτρο 19 «Τοπική Ανάπτυξη με πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων CLLD/LEADER», υπομέτρο 19.2 «Στήριξη για την υλοποίηση δράσεων υπό την τοπική στρατηγική ανάπτυξης για παρεμβάσεις Δημοσίου χαρακτήρα», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Το έργο υλοποιήθηκε με αυτεπιστασία, με εγκεκριμένο προϋπολογισμό 600.000 ευρώ, από τον Απρίλιο 2021 έως τον Φεβρουάριο 2024. Οι επεμβάσεις έγιναν στη βάση της ομώνυμης μελέτης, η οποία εγκρίθηκε από το ΥΠΠΟ το Νοέμβριο 2019, με συμπληρωματικές τροποποιήσεις, που έγιναν κατά τη διάρκεια του έργου.
Πρόκειται για ένα εμβληματικό έργο για τη διάσωση και αποκατάσταση των νοτιοανατολικών επιθαλάσσιων τειχών, καθώς και του νοτιοδυτικού ημικυκλικού προμαχώνα, της μεσαιωνικής καστροπολιτείας Ναυπάκτου, τα οποία είχαν υποστεί πολύ μεγάλες φθορές από την θάλασσα, αλλά και ανθρωπογενείς επεμβάσεις. Ο ανατολικός προμαχώνας του Φάρου στο λιμάνι της Ναυπάκτου, το τείχος έως το ύψος των επάλξεων και ο περίδρομος αποκαταστάθηκαν πλήρως έως την οδό Μπότσαρη, όπου η συνέχεια του τείχους διακόπτεται. Προηγουμένως καθαιρέθηκαν όλες οι αυθαίρετες κατασκευές, απομακρύνθηκε βλάστηση και επικαθίσεις και συμπληρώθηκαν μεγάλα τμήματα του τείχους που είχαν γκρεμιστεί τις προηγούμενες δεκαετίες. Στον προμαχώνα του Φάρου αποκαταστάθηκαν οι επάλξεις και πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα στο εσωτερικό του. Στον νοτιοδυτικό ημικυκλικό προμαχώνα και το συνεχόμενο με αυτόν τείχος πραγματοποιήθηκαν επίσης εργασίες απομάκρυνσης αυθαίρετων κατασκευών, ανασκαφική έρευνα στο εσωτερικό του προμαχώνα, πλήρης αποκατάσταση των επάλξεων, των κανονιοθυρίδων και του περιδρόμου, αρμολόγημα της πλατείας και της όψης του προμαχώνα. Πραγματοποιήθηκε επίσης εκτενής περιμετρική αποχωμάτωση, η οποία, σε συνδυασμό με την ανασκαφική έρευνα, αποκάλυψε την πλευρική πυλίδα-κανονιοθυρίδα και ανέδειξε τον προμαχώνα στο πλήρες ύψος του, αποδίδοντας την πόλη ένα νέο σημείο θέασης των τειχών.
«Στερέωση του Βεζίρ Τζαμιού και αποκατάσταση των Οθωμανικών Κρηνών της Ναυπάκτου»
Το έργο εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, στο Μέτρο 19 «Τοπική Ανάπτυξη με πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων CLLD/LEADER», υπομέτρο 19.2 «Στήριξη για την υλοποίηση δράσεων υπό την τοπική στρατηγική ανάπτυξης για παρεμβάσεις Δημοσίου χαρακτήρα», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Το έργο υλοποιήθηκε με αυτεπιστασία, από τον Απρίλιο 2021 έως τον Ιανουάριο 2024. Οι επεμβάσεις έγιναν στη βάση των εγκεκριμένων μελετών «Αποτύπωση και Στερέωση του Βεζίρ Τζαμιού στη Ναύπακτο» και «Αποκατάσταση και ανάδειξη των κρηνών του Κάστρου Ναυπάκτου». Ο αρχικός προϋπολογισμός ήταν 200.000 ευρώ, ωστόσο λόγω νέων ανασκαφικών δεδομένων υπήρξε αύξηση φυσικού και οικονομικού αντικειμένου στα 256.000 ευρώ.
Στο πλαίσιο του έργου αποχωματώθηκε, ανασκάφηκε και αναδείχθηκε το Βεζίρ Τζαμί, στο τέταρτο διάζωμα της καστροπολιτείας, και ο περιβάλλων χώρος του, ο οποίος ήταν καλυμμένος με επιχώσεις και βλάστηση. Αποκαλύφθηκε το προστώο, οι περιμετρικοί τοίχοι του κυρίως χώρου, το μιχράμπ, τα θεμέλια του μιναρέ και ταφές. Από την ανασκαφή στο εσωτερικό του τεμένους εντοπίστηκε η προγενέστερη οικοδομική φάση του 17ου αιώνα, που αντιστοιχεί πιθανόν στο μνημονευόμενο στις πηγές «Τζαμί των Πηγαδιών», καθώς και τμήματα προγενέστερων κτηρίων, πιθανόν υστεροβυζαντινών, τα οποία είχαν ενσωματωθεί στη θεμελίωση. Το συγκρότημα αρμολογήθηκε και αποκαταστάθηκε η εξωτερική επένδυση του μιναρέ και του κυρίως τετράπλευρου χώρου, από ορθογωνισμένες λιθόπλινθους και πλίνθους, όσο επέτρεπε το αυθεντικό υλικό. Ο χώρος περιφράχθηκε και είναι ορατός και επισκέψιμος.
Πραγματοποιήθηκαν επίσης εργασίες σε έντεκα οθωμανικές κρήνες εντός του παραδοσιακού οικισμού της Ναυπάκτου. Εμβληματικές κρήνες, τοπόσημα γειτονιών του ιστορικού κέντρου, όπως η κρήνη Μεγαλομάτα, η κρήνη του Βεζίρ Τζαμιού, η κρήνη της Σιδηρόπορτας και του Αγίου Κήρυκου αποκαταστάθηκαν στην αρχική τους μορφή.
