Από σήμερα, Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2025, τίθεται σε ισχύ ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), Νόμος 5209 με κεντρικό στόχο τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων στη χώρα. Οι αλλαγές που εισάγονται είναι πολλές και σημαντικές: από τα αυξημένα πρόστιμα και την ποινικοποίηση επικίνδυνων συμπεριφορών έως την ενεργοποίηση ψηφιακών καμερών που θα στέλνουν τα πρόστιμα ηλεκτρονικά μέσω gov.gr.
Ωστόσο, πίσω από τις κυρώσεις, αναδεικνύεται ένα κρίσιμο σημείο: η υποχρέωση των δήμων να διασφαλίζουν ότι η οδική σήμανση είναι σωστή, ορατή και σε καλή κατάσταση.
Η σήμανση ως προϋπόθεση για ασφάλεια
Η επιβολή αυστηρότερων ποινών για παραβίαση STOP, σηματοδοτών, ταχύτητας ή ζώνης ασφαλείας δεν μπορεί να είναι δίκαιη ούτε αποτελεσματική αν οι οδηγοί δεν καθοδηγούνται από σαφή και καλοσυντηρημένη σήμανση.
Στην πράξη, συχνά βλέπουμε:
- Φθαρμένες πινακίδες που δεν διακρίνονται,
- Σήματα κρυμμένα πίσω από δέντρα ή κολόνες,
- Διαγραμμίσεις διαβάσεων και STOP που έχουν σβηστεί,
- Σηματοδότες εκτός λειτουργίας για εβδομάδες.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, η ευθύνη δεν βαραίνει μόνο τον οδηγό, αλλά και τον εκάστοτε δήμο, ο οποίος σύμφωνα με τον νέο ΚΟΚ υποχρεούται να μεριμνά για τη συντήρηση και την έγκαιρη αποκατάσταση της σήμανσης.
Οι υποχρεώσεις των δήμων
Με τον νέο ΚΟΚ:
- Καθιερώνεται ρητά η ευθύνη των ΟΤΑ να εξασφαλίζουν ότι οι πινακίδες, οι διαγραμμίσεις και τα σήματα φωτεινής σηματοδότησης είναι σε άριστη κατάσταση.
- Οι δήμοι οφείλουν να διαθέτουν συνεχή μηχανισμό ελέγχου και καταγραφής προβλημάτων σήμανσης.
- Προβλέπεται ότι σε περίπτωση ατυχήματος λόγω ελλιπούς σήμανσης, μπορεί να υπάρξουν διοικητικές και ποινικές ευθύνες για τις υπηρεσίες που δεν έπραξαν τα δέοντα.
Η υποχρέωση των δήμων για τη συντήρηση της οδικής σήμανσης αναφέρεται ρητά στο Άρθρο 14 του Νόμου 5209/2025– Εγκατάσταση μέσων σήμανσης και σηματοδότησης του νέου ΚΟΚ (ΦΕΚ Α’ 100/13.06.2025).
Συγκεκριμένα, στην παράγραφο 2 ορίζεται ότι:
- Η κατακόρυφη και οριζόντια σήμανση των οδών (πινακίδες και διαγραμμίσεις) εκτελείται μόνο κατόπιν σχετικής μελέτης.
- Αρμόδιοι φορείς για την εκπόνηση/έγκριση μελετών και για την εγκατάσταση, συντήρηση και διασφάλιση της ορατότητας και αποτελεσματικότητας της σήμανσης είναι:
- η Γενική Γραμματεία Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών,
- οι υπηρεσίες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ βαθμού που έχουν την αρμοδιότητα συντήρησης των οδών,
- οι φορείς διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων, κατά περίπτωση
Αυστηρά πρόστιμα για τους οδηγούς
Παράλληλα, τα πρόστιμα για επικίνδυνες παραβάσεις αυξάνονται δραματικά:
Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας, ο οποίος τίθεται από σήμερα Σάββατο (13.9.2025) σε ισχύ με βασικό στόχο τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων στους ελληνικούς δρόμους, φέρνει σημαντικές αλλαγές.
Ειδικότερα, στον νέο ΚΟΚ εισάγονται σημαντικές αλλαγές προσπαθώντας να περιορίσουν τα σοβαρά και θανατηφόρα τροχαία στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα θα ενεργοποιηθούν οι ψηφιακές κάμερες, τουλάχιστον στην Αττική, με τα πρόστιμα να αποστέλλονται απευθείας στους παραβάτες μέσω της πλατφόρμας gov.gr.
Για πρώτη φορά ο νέος ΚΟΚ εισάγει την έννοια της υποτροπής, ήτοι της επαναλαμβανόμενης παράβασης, που θα επιφέρει αυστηρότερες ποινές σε επικίνδυνες συμπεριφορές στους ελληνικούς δρόμους.
«Ο νέος ΚΟΚ λέει στον παραβάτη ότι μετά την δεύτερη φορά δεν συγχωρείται γιατί είσαι επικίνδυνος και ύποπτος τέλεσης τροχαίων εγκλημάτων», όπως δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών, Κωνσταντίνος Κυρανάκης μιλώντας στην ΕΡΤ.
Χρήση κινητού τηλεφώνου χωρίς πρόκληση συμβάντος
● Πρόστιμο 350 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες.
● Υποτροπές:
– 1η υποτροπή: Πρόστιμο 1.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 180 ημέρες.
– 2η υποτροπή: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 1 έτος.
Χρήση κινητού με πρόκληση συμβάντος
● Πρόστιμο 350 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες.
● Υποτροπές:
– 1η: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 4 έτη.
– 2η: Πρόστιμο 4.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 8 έτη.
● Ποινικοποίηση: Και στις 3 περιπτώσεις υπάρχει εφαρμογή του άρθρου 290Α Ποινικού Κώδικα για την επικίνδυνη οδήγηση που περιλαμβάνουν ποινές κάθειρξης.
● Άρση απορρήτου: Για τη συγκεκριμένη αξιόποινη πράξη, η έρευνα μπορεί να συμπεριλάβει και τη διενέργεια άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών και των δεδομένων θέσης και κίνησης αυτών, με την τήρηση των εγγυήσεων και τις διαδικασίες που προβλέπει ο νόμος.
Μη χρήση προστατευτικού κράνους
● Πρόστιμο 350€, αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες. Η μη χρήση προστατευτικού κράνους από τον συνεπιβάτη τιμωρείται με πρόστιμο για τον ίδιο (350 ευρώ), αλλά και για τον οδηγό, ακόμη κι αν αυτός φορούσε.
● Υποτροπές:
– 1η : Πρόστιμο 1.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 180 ημέρες.
– 2η: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας έως 1 έτος.
Μη χρήση ζώνης ασφαλείας
● Οδηγός: Πρόστιμο 350 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες.
– Συνεπιβάτης: Η μη χρήση ζώνης από τον συνεπιβάτη τιμωρείται με πρόστιμο 150 ευρώ για τον ίδιο αλλά και για τον οδηγό, ακόμη κι αν αυτός φορούσε.
● Υποτροπές:
– 1η: Πρόστιμο 1.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 180 ημέρες
– 2η: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας έως 1 έτος
Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ (0,50 – 1,10 g/l)
● Καθιερώνονται σύγχρονοι τρόποι ανίχνευσης που καλύπτουν και ουσίες. Υποχρεωτική ακινητοποίηση οχήματος και φύλαξη.
Για επήρεια αλκοόλ 0,50 – 0,80 g/l: Πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες.
Για όριο 0,80 g/l – 1,10 g/l: Πρόστιμο 700 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 90 ημέρες.
● Υποτροπές:
– 1η: Πρόστιμο 1.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 180 ημέρες και στις 2 περιπτώσεις.
– 2η: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 1 έτος.
Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ (άνω του 1,10 g/l)
● Πρόστιμο 1.200 ευρώ και αφαίρεση άδειας – πινακίδων για 180 ημέρες, το όχημα ακινητοποιείται υποχρεωτικά και φυλάσσεται. Φυλάκιση από 2 μήνες έως 5 έτη, αφαίρεση στοιχείων κυκλοφορίας οχήματος για 10 ημέρες – 6 μήνες από το δικαστήριο.
● Υποτροπές:
– 1η: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση διπλώματος για 7 έτη.
– 2η: Πρόστιμο 4.000 ευρώ, αφαίρεση διπλώματος για 10 έτη.
Υπέρβαση ορίου ταχύτητας > 50km/h
● Πρόστιμο 700 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για 60 ημέρες.
● Υποτροπές:
– 1η: Πρόστιμο 1.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας έως 180 ημέρες.
– 2η: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 1 έτος.
Ταχύτητα >200km/h ή «κόντρες»
● Πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 1 έτος
● Υποτροπές:
– 1η: Πρόστιμο 4.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 2 έτη.
– 2η: Πρόστιμο 8.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 4 έτη.
Παραβίαση σηματοδότη
● Πρόστιμο 700 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 60 ημέρες.
● Υποτροπές:
– 1η: Πρόστιμο 1.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας έως 180 ημέρες
– 2η: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 1 έτος
Παραβίαση STOP (χωρίς πρόκληση συμβάντος)
● Πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες.
● Υποτροπές:
– 1η: Πρόστιμο 1.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας έως 180 ημέρες.
– 2η: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 1 έτος.
Παραβίαση STOP (με πρόκληση συμβάντος)
● Πρόστιμο 700 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 60 ημέρες.
● Υποτροπές:
– 1η: Πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 4 έτη
– 2η: Πρόστιμο 4.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 8 έτη
Οδήγηση χωρίς δίπλωμα
● Πρόστιμο 1.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 1 έτος, φυλάκιση έως 2 έτη. Σε περίπτωση ατυχήματος, ισχύουν οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα για την επικίνδυνη οδήγηση.
● Υποτροπές:
– 1η: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 4 έτη.
– 2η: Πρόστιμο 4.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 8 έτη.
Παρακώλυση κίνησης σιδηροδρόμων
● Πρόστιμο 1.200 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 60 ημέρες, φυλάκιση έως 5 έτη και χρηματική ποινή 2.000 ευρώ.
● Υποτροπές:
– 1η: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 4 έτη.
– 2η: Πρόστιμο 4.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 8 έτη.
Παρακώλυση δημόσιας συγκοινωνίας
● Κωδικοποιείται ως παράβαση η παράνομη στάση ή στάθμευση που παρεμποδίζει τη διέλευση οχημάτων δημόσιας συγκοινωνίας.
● Πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση της άδειας για 70 ημέρες.
Κυκλοφορία ταξί στις λεωφορειολωρίδες
– Καταργείται η αφαίρεση διπλώματος.
– Πρόστιμο 150 ευρώ όταν παραβιάζεται η λεωφορειολωρίδα
– Απαγορεύεται η κυκλοφορία ταξί (και έμφορτων) στην λεωφορειολωρίδα με σκοπό την ταχύτητα και την αξιοπιστία του νέου στόλου των Λεωφορείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
● Εξαιρέσεις:
1. Επιβίβαση
2. Αποβίβαση (όταν δεν παρεμποδίζεται λεωφορείο)
3. Νυχτερινές ώρες
4. Ταξί Μηδενικών Ρύπων
5. Ταξί Ειδικού Τύπου ΑΜΕΑ
Παρκάρισμα σε θέση ΑμεΑ
– Επιβάλλεται αυξημένο διοικητικό πρόστιμο 150 ευρώ.
– Αφαίρεση άδειας οδήγησης και πινακίδων για 60 ημέρες, ενώ το όχημα απομακρύνεται επί τόπου.
● Υποτροπές:
– 1η υποτροπή: Πρόστιμο 1.000 ευρώ, αφαίρεση διπλώματος για 180 ημέρες.
– 2η υποτροπή: Πρόστιμο 2.000 ευρώ, αφαίρεση διπλώματος για 1 έτος.
Όρια ταχύτητας
● Μέχρι 1 Ιανουαρίου 2026 διατηρείται το γενικό όριο 50 km/h.
– Από το 2026, εφαρμόζονται νέα όρια ταχύτητας, αναλόγως τύπου οδού, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά με σήμανση.
Η έννοια της υποτροπής
Για πρώτη φορά εισάγεται η υποτροπή: δηλαδή, η επαναλαμβανόμενη παράβαση. Έτσι, όποιος παραβιάζει συνεχώς τους κανόνες χαρακτηρίζεται «επικίνδυνος και ύποπτος τέλεσης τροχαίων εγκλημάτων» και τιμωρείται πολύ αυστηρότερα.
Δήμοι και Πολιτεία: Μια κοινή ευθύνη
Ο νέος ΚΟΚ στέλνει ένα σαφές μήνυμα: η οδική ασφάλεια δεν είναι μόνο ζήτημα αστυνόμευσης και αυστηρών προστίμων. Είναι και ζήτημα υποδομών και σωστής σήμανσης, που εμπίπτει στην αρμοδιότητα των δήμων.
Η Πολιτεία θέτει τους κανόνες· οι δήμοι οφείλουν να εξασφαλίζουν το περιβάλλον εφαρμογής τους. Χωρίς καθαρές διαγραμμίσεις, ευδιάκριτες πινακίδες και λειτουργικούς σηματοδότες, κάθε μέτρο χάνει την αποτελεσματικότητά του.
Ο νέος ΚΟΚ αυστηροποιεί τα πρόστιμα και τις ποινές, αλλά παράλληλα αναδεικνύει τη συνυπευθυνότητα των δήμωνστη διατήρηση ενός ασφαλούς οδικού περιβάλλοντος. Η σωστή και τακτική συντήρηση της σήμανσης αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και προϋπόθεση για να μειωθούν πραγματικά τα τροχαία ατυχήματα στους δρόμους της χώρας.
