Η ιατρική δεν είναι απλώς μια επιστήμη, αλλά και μια τέχνη που απαιτεί ανθρώπινη κρίση, διαίσθηση, ενσυναίσθηση και δημιουργικότητα
Η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) έχει φέρει επανάσταση στην υγεία, βοηθώντας στη διάγνωση, στην επεξεργασία δεδομένων, στην έρευνα και στη βελτιστοποίηση θεραπειών. Ωστόσο, παρά τα εντυπωσιακά της επιτεύγματα, η ΤΝ δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποκαταστήσει τη φυσική ιατρική εξέταση, τη λήψη οικογενειακού και ατομικού ιστορικού και τον ίδιο τον ιατρό.
Ο λόγος είναι απλός: η ιατρική δεν είναι μόνο θέμα δεδομένων και αλγορίθμων. Η ανθρώπινη αντίληψη, το κλινικό αισθητήριο, η ενσυναίσθηση, η κατανόηση των κοινωνικών παραμέτρων, η προστασία των αδύναμων και η αποφυγή της απανθρωποποίησης της ιατρικής παραμένουν αναντικατάστατα.
Οι ιατροί εκπαιδεύονται μέσα από χρόνια σπουδών και πρακτικής, αναπτύσσοντας δεξιότητες που υπερβαίνουν την απλή ανάγνωση εργαστηριακών εξετάσεων ή την ανάλυση εικόνων. Η εκπαίδευσή μας περιλαμβάνει όλες τις αισθήσεις. Ο ιατρός χρησιμοποιεί την ψηλάφηση για να ανιχνεύσει διογκώσεις, σκληρύνσεις ή αλλαγές στη θερμοκρασία του σώματος. Αντιλαμβάνεται το πάχος του δέρματος το οποίο επηρεάζεται σε καταστάσεις όπως το σύνδρομο Cushing’s.
Μια μηχανή δεν μπορεί να αντιληφθεί αυτά τα χαρακτηριστικά με τον ίδιο τρόπο. Με το στηθοσκόπιο επίσης ο ιατρός διακρίνει διαταραχές στο αναπνευστικό ψιθύρισμα, στην καρδιά ή στο πεπτικό σύστημα. Αν και οι αλγόριθμοι μπορούν να αναλύσουν ηχητικά δεδομένα, η ανθρώπινη κρίση είναι απαραίτητη για την ερμηνεία τους. Ένας έμπειρος ιατρός μπορεί να αναγνωρίσει μικρές αλλαγές στο δέρμα, στα μάτια ή στη στάση και τη βάδιση του ασθενούς που μπορεί να υποδηλώνουν σοβαρές παθήσεις. Ακόμη και η μυρωδιά μπορεί να δημιουργήσει ανησυχία. Ορισμένες ασθένειες, όπως η κετοξέωση στους διαβητικούς, έχουν χαρακτηριστική οσμή. Η συνδυασμένη χρήση όλων αυτών των αισθήσεων επιτρέπει στον ιατρό να σχηματίσει μια ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης του ασθενούς – κάτι που καμία μηχανή δεν μπορεί να μιμηθεί πλήρως.
Άλλωστε κατά την εκπαίδευση μας στην Ιατρική η «όψις, θρέψις του ασθενούς» αποτελούσε πάντα την αρχή της περιγραφής, πριν τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης.
Το κλινικό κριτήριο δεν είναι απλά μια διαδικασία λήψης αποφάσεων βασισμένη σε δεδομένα. Είναι η ικανότητα του ιατρού να συνδυάζει πληροφορίες, να διακρίνει κρίσιμες λεπτομέρειες και να λαμβάνει αποφάσεις με βάση την εμπειρία και τη διαίσθηση.
Μια εφαρμογή ΤΝ μπορεί να αναγνωρίσει μοτίβα και να προσφέρει προγνωστικά μοντέλα, αλλά δεν μπορεί να ερμηνεύσει την πολυπλοκότητα κάθε ασθενή με την ίδια ευελιξία που έχει ένας άνθρωπος. Το ένστικτο του ιατρού δεν πρέπει να υποτιμάται επίσης καθώς είναι προϊόν πολυετούς εμπειρίας και μελέτης και βασίζεται σε συνδυασμό παραγόντων. Ένας ασθενής δεν είναι απλώς μια συλλογή αριθμών και εικόνων. Έχει ιστορικό, προσωπικές ανησυχίες, και συχνά συμπτώματα που δεν ταιριάζουν απόλυτα σε ένα προγραμματισμένο μοντέλο. Μόνο ένας έμπειρος ιατρός μπορεί να σταθμίσει όλα αυτά και να προσαρμόσει τη θεραπεία στις ιδιαίτερες ανάγκες του ασθενούς.
Η ιατρική δεν αφορά μόνο τη διάγνωση και τη θεραπεία ασθενειών, αλλά και την κατανόηση των κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων που επηρεάζουν την υγεία.
Οι ιατροί, μέσα από την καθημερινή επαφή με ασθενείς, αναπτύσσουν ενσυναίσθηση και κατανοούν τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζουν οι ασθενείς. Ένας ιατρός μπορεί να λάβει υπόψη του αν ένας ασθενής έχει τη δυνατότητα να αγοράσει φάρμακα ή να ακολουθήσει μια προτεινόμενη θεραπεία. Εν συνεχεία, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να φοβούνται τη διάγνωση, να έχουν κατάθλιψη ή να δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συμπτώματά τους. Ο ιατρός μπορεί να καταλάβει πότε ένας ασθενής χρειάζεται υποστήριξη και πως πρέπει να γίνει η ανακοίνωση ενός αποτελέσματος. Τέλος οι ευάλωτες ομάδες όπως παιδιά, ηλικιωμένοι, άτομα με αναπηρίες ή κοινωνικά περιθωριοποιημένοι ασθενείς χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα και προσαρμοσμένη προσέγγιση.
Η ΤΝ μπορεί να παρέχει πληροφορίες και να εντοπίζει τάσεις σε μεγάλες βάσεις δεδομένων, αλλά δεν μπορεί να καταλάβει τον άνθρωπο πίσω από τα νούμερα.
Η ιατρική δεν είναι μια μηχανική διαδικασία. Είναι μια πράξη φροντίδας και ανθρωπιάς. Η ανεξέλεγκτη χρήση της ΤΝ στην υγεία μπορεί να οδηγήσει σε απανθρωποποίηση της περίθαλψης, όπου οι ασθενείς αντιμετωπίζονται ως αριθμοί και όχι ως άτομα με ξεχωριστές ανάγκες.
Η ανθρώπινη δημιουργικότητα στην ιατρική είναι εξίσου σημαντική. Κάθε ασθενής είναι διαφορετικός και η θεραπεία του συχνά απαιτεί προσαρμογή, καινοτομία και ευρηματικότητα. Οι ιατροί σκέφτονται πέρα από τα προφανή, αναπτύσσουν νέες προσεγγίσεις και συνδυάζουν γνώση και εμπειρία με τρόπους που η ΤΝ δεν μπορεί.
Μια μηχανή μπορεί να αναλύσει δεδομένα, αλλά δεν μπορεί να εμπνευστεί, να καινοτομήσει ή να δει λύσεις εκεί που δεν υπάρχουν ακόμα. Η πρόοδος στην ιατρική απαιτεί ανθρώπινη δημιουργικότητα, και η υπερβολική εξάρτηση από την ΤΝ μπορεί να περιορίσει αυτή την ικανότητα. Να εκλείψει δηλαδή η εκπαίδευση του ανθρώπινου εγκεφάλου στα πεδία εφαρμογής της κλινικής πράξης. Μου έλεγε συνάδελφος ακτινολόγος σε ένα συνέδριο προσφάτως πως η προσαρμογή του εγκεφάλου των ιατρών κατά τη διάρκεια των παρεμβάσεων είναι αναντικατάστατη και επί του παρόντος κανένα μηχάνημα δεν μπορεί να εκπαιδευτεί σε αυτό.
Η ιατρική δεν είναι απλώς μια επιστήμη, αλλά και μια τέχνη που απαιτεί ανθρώπινη κρίση, διαίσθηση, ενσυναίσθηση και δημιουργικότητα. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικό εργαλείο, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη παρουσία, την κρίση και την κατανόηση των κοινωνικών και ηθικών διαστάσεων της υγείας.
H TN αποτελεί κομμάτι της τεχνολογικής εξέλιξης και η πρόοδος στην ιατρική τεχνολογία είναι ευπρόσδεκτη, ωστόσο πρέπει να αποτελεί ένα βοήθημα για τον ιατρό και όχι μέσο υποκατάστασής του. Η ισορροπία μεταξύ τεχνολογίας και ανθρωπιάς είναι το κλειδί για ένα μέλλον όπου η υγεία θα παραμένει προσανατολισμένη στον άνθρωπο.
ygeiamou.gr
