Σήμερα, Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου, σύμφωνα με το εορτολόγιο του 2025 τιμάται η μνήμη του Ευσταθίου αρχιεπισκόπου Αντιοχείας, του Ζαχαρίου πατριάρχου Ιεροσολύμων και του Ιωάννου Γ΄ πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως του από Σχολαστικών
Άγιος Ευστάθιος Αρχιεπίσκοπος Αντιοχείας της Μεγάλης
Ο Ευστάθιος Αντιοχείας, ενίοτε επονομαζόμενος ο Μέγας, ήταν επίσκοπος και πατριάρχης Αντιοχείας τον 4ο αιώνα.
Γεννήθηκε στη Σίδη της Παμφυλίας. Γύρω στο 320 ήταν επίσκοπος Βεροίας (της Συρίας) και έγινε Πατριάρχης Αντιοχείας λίγο πριν την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο (325). Στη Σύνοδο αυτή διακρίθηκε για τον Αντιαρειανικό του ζήλο.
Η αντιαρειανική του πολεμική ενάντια στον Ευσέβιο Νικομηδείας τον κατέστησε αντιδημοφιλή σε πολλούς επισκόπους της Ανατολής, οι οποίοι συγκρότησαν Σύνοδο το 330 στην Αντιόχεια και τον καθαίρεσαν με την κατηγορία της μοιχείας, ποινή που επισφραγίστηκε από τον Αυτοκράτορα. Συγκεκριμένα, ο Ευστάθιος αντιδρούσε στην αυξανόμενη επιρροή του Ωριγένη και την αλληγορική του ερμηνεία των Γραφών, θεωρώντας τη θεολογική του σκέψη αρειανίζουσα. Έτσι, επιτίμησε τον Ευσέβιο, οπαδό του Ωριγένη, καθώς θεώρησε ότι αποκλίνει από τις αποφάσεις της Οικουμενικής Συνόδου, ενώ ο Ευσέβιος με τη σειρά του τον κατηγόρησε ως οπαδό του Σαβέλλιου. Ακολούθησε η Σύνοδος στην Αντιόχεια, στην οποία εμφανίστηκε κάποια γυναίκα, η οποία υποστηρίζεται ότι είχε δωροδοκηθεί για να καταγγείλει ότι είχε σχέση με τον Ευστάθιο και από τη σχέση αυτή απέκτησε και παιδί. Αν και ο λαός της Αντιόχειας αντέδρασε, ο Ευστάθιος καταδικάστηκε και εξορίστηκε στην Τραϊανούπολη της Θράκης, όπου και πέθανε περί το 337 (κατ’ άλλους αργότερα, γύρω στο 360).
Αργότερα αποκαταστάθηκε η μνήμη του και η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τον Ευστάθιο ως άγιο στις 21 Φεβρουαρίου. Ο λαός της Αντιόχειας, ο οποίος του είχε παραμείνει πιστός, ζήτησε και έλαβε το 482 τα λείψανά του από την Τραϊανούπολη.
Απολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείας ἔμπλεως σοφίας πέλων, ὁμοούσιον Πατρὶ τὸν Λόγον ἐν τῇ συνόδῳ τῇ πρώτῃ ἐκήρυξας, καὶ διωγμοῖς ὁμιλήσας καὶ θλίψεσιν δόξης ἀρρήτου μετέσχες, Εὐστάθιε. Πάτερ ὅσιε Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε δωρίσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
