Το υπουργείο Εσωτερικών και ο Συνήγορος του Πολίτη βάζουν τέλος στην ομηρία χιλιάδων πολιτών – Για να ισχύουν πρέπει να υπάρχει ταμειακή βεβαίωση και να έχει ενημερωθεί αποδεδειγμένα ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου – «Βιομηχανία» οι κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών και το μπλόκο στα ΑΦΜ από τους δήμους.
Τέλος μπαίνει στην τεράστια ταλαιπωρία που προκαλεί στους πολίτες η τακτική των δήμων να στέλνουν… ξεχασμένες κλήσεις περασμένων ετών παρά το γεγονός ότι μετά την τριετία παραγράφονται.
Μετά από μια σειρά δικαστικών αποφάσεων και παρεμβάσεων του Συνηγόρου του Πολίτη, το υπουργείο Εσωτερικών έρχεται να ξεκαθαρίσει ότι αυτά τα πρόστιμα δεν μπορούν να εισπραχθούν και πρέπει να διαγραφούν.
Πρόκειται για εκατομμύρια κλήσεις για παράνομη στάθμευση -κυρίως- που βεβαίωσαν δημοτικές αστυνομίες σε ολόκληρη τη χώρα, ξεχάστηκαν σε συρτάρια των υπηρεσιών και ανασύρθηκαν ύστερα από ολόκληρες δεκαετίες.
Παρανόμως -όπως αποδεικνύεται- οι δήμοι που δεν τις βεβαίωσαν ταμειακά εντός 3 ετών μετά την παρέλευση της προθεσμίας πληρωμής που αναγράφεται στο αντίγραφο της κλήσης (όπως ορίζει ο νόμος, ο δήμος προχωρά στην ταμειακή βεβαίωση της κλήσης, δηλαδή το πρόστιμο καταχωρίζεται ως οφειλή στα λογιστικά βιβλία του δήμου, και δημιουργείται εισπρακτικός φάκελος του οφειλέτη.
Μετά την ταμειακή βεβαίωση το πρόστιμο θεωρείται οφειλή προς το Δημόσιο και βεβαιώνεται από τη ΔΟΥ), είτε αποστέλλουν ειδοποιητήρια στους πολίτες, είτε χρησιμοποιούν τους μηχανισμούς της ΑΑΔΕ για να μπλοκάρουν την έκδοση φορολογικής ενημερότητας, ή προχωρούν και σε κατασχέσεις λογαριασμών των… άτυχων πολιτών που μαθαίνουν ξαφνικά ότι χρωστάνε ενώ μπορεί να μην είχαν δει ποτέ το χαρτί του προστίμου στο παρμπρίζ του αυτοκινήτου τους.
Κλήσεις που είχαν κοπεί 10 ή και 20 χρόνια πριν, ή ακόμα και από τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, επιχειρούν να εισπράξουν δημοτικές υπηρεσίες, ευελπιστώντας ότι οι πολίτες είτε επειδή δεν γνωρίζουν, είτε επειδή θα τρομάξουν, είτε επειδή θα κρίνουν πως δεν συμφέρει, δεν θα μπουν στη διαδικασία να εναντιωθούν.
Για το ζήτημα αυτό παρεμβαίνει -για πολλοστή φορά- το υπουργείο Εσωτερικών, μετά τον Συνήγορο του Πολίτη, αλλά και τα δικαστήρια της χώρας, επαναλαμβάνοντας προς τους ΟΤΑ ότι αν πέρασαν τρία χρόνια από την ημέρα που γράφτηκε η κλήση και δεν βεβαιώθηκε ταμειακά από τον δήμο, τότε αυτή θα πρέπει να διαγραφεί.
Τον δρόμο της συμμόρφωσης έχουν πάρει δεκάδες δήμοι σε ολόκληρη τη χώρα ξεκινώντας να σβήνουν εκατομμύρια κλήσεις. Καθόλου καθ’ υπερβολή εάν σκεφτεί κανείς ότι ανάμεσά τους είναι ο Δήμος Θεσσαλονίκης, ο οποίος σε εσωτερική του έρευνα βρήκε κλήση από το 1984!
Σε κάτι πιο… πρόσφατο, κλήσεις για παράνομη στάθμευση από το 1999, ύψους 52.000 ευρώ, ενώ μόνο μέχρι το έτος 2009 (οι οποίες βεβαιώθηκαν το 2019 κατά παράβαση του νόμου) βεβαιώθηκαν περισσότερες από μισό εκατομμύριο κλήσεις! Αν και είναι αδύνατο να υπολογιστεί, καθώς δεν υπάρχει μια γενική καταμέτρηση των «εκκρεμών» κλήσεων από τους δήμους, μπορεί κανείς να καταλάβει ότι πρόκειται για αρκετά εκατομμύρια «χαρτάκια» σε ολόκληρη τη χώρα, που αποτελούν γενναίο μέρος από τα 3 δισ. ευρώ που είναι οι οφειλές στους ΟΤΑ.
«Είναι σαφές το πότε υπάρχει απόσβεση της αξίας απαίτησης», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών Σάββας Χιονίδης, και εξηγεί: «Επειδή κάποιοι επιμένουν καθ’ υπέρβαση και κατά παράβαση των όσων ισχύων να αγνοούν τις σχετικές προθεσμίες, εμείς κοιτάμε να εφαρμοστεί ο νόμος χωρίς να αδικείται ο πολίτης, αλλά και χωρίς να έχουν απώλειες οι δήμοι. Οι τελευταίοι, βέβαια, οφείλουν να ακολουθούν τη σύννομη διαδικασία».
Το σαφάρι και η διαγραφή
Το ζήτημα για το οποίο έρχεται η παρέμβαση του υπουργείου Εσωτερικών, ανακινήθηκε έπειτα από σειρά προσφυγών στον Συνήγορο του Πολίτη. Οι πολίτες εν μέσω ενός αλαλούμ αποστολών παμπάλαιων κλήσεων για παράνομη στάθμευση διαμαρτύρονταν για την αποστολή από δήμους -συνήθως διαφορετικούς του τόπου διαμονής τους ή του οποίου είναι δημότες- προστίμων για παράνομη στάθμευση. Οι κλήσεις αυτές είχαν βεβαιωθεί από τη Δημοτική Αστυνομία, αλλά σε παλιότερες χρονικές περιόδους.
Καθώς κάποιοι πολίτες βρέθηκαν χρεωμένοι ενώ δεν ήξεραν καν ότι είχαν δεχτεί πρόστιμο για παράνομη στάθμευση, έφτασαν σε σημείο να μην έχουν τη δυνατότητα να πάρουν φορολογική ενημερότητα είτε για να εισπράξουν χρήματα από το Δημόσιο, είτε για να κάνουν μεταβίβαση κινητών και ακίνητων περιουσιακών στοιχείων.
Οσες κλήσεις βεβαιώνονται ταμειακά εγκαίρως μεταφέρονται στην Εφορία, η οποία συχνά λειτουργεί ως εισπρακτικός μηχανισμός των δήμων, καθώς φροντίζει να τις υπενθυμίσει στους πολίτες με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο: μπλοκάροντας τη χορήγηση φορολογικής ενημερότητας ή δεσμεύοντας τους τραπεζικούς λογαριασμούς του «οφειλέτη». Ετσι, πολλοί πολίτες βρίσκονται προ δυσάρεστων εκπλήξεων όταν επιχειρούν να πουλήσουν ακίνητο ή να εισπράξουν χρήματα από το Δημόσιο και διαπιστώνουν πως έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές που αγνοούσαν πλήρως.
Το πρόβλημα είναι πως αυτές οι οφειλές δεν εμφανίζονται στο MyAADE καθώς δεν αφορούν άμεσα την Εφορία, αλλά τρίτους φορείς όπως οι δήμοι. Εμφανίζονται μόνο στο Taxisnet, όπου χρεώνονται στον ΑΦΜ του ιδιοκτήτη του οχήματος ή του ακινήτου. Αποτέλεσμα; Ο πολίτης συνήθως το μαθαίνει όταν είναι πλέον αργά και πρέπει να απευθυνθεί στη ΔΟΥ για να ανακαλύψει τι ακριβώς χρωστά.
Η φορολογική ενημερότητα μπορεί να εκδοθεί ηλεκτρονικά μόνο για όσους χρωστούν έως 30 ευρώ και δεν έχουν άλλες εκκρεμότητες. Για τους υπόλοιπους, η επίσκεψη στο γκισέ είναι μονόδρομος. Τι ισχύει λοιπόν;
Τι προβλέπει ο νόμος
Για το ζήτημα είχε παρέμβει πρόσφατα το υπουργείο Εσωτερικών, υπενθυμίζοντας στους δήμους ότι δεν μπορούν να διεκδικούν την πληρωμή προστίμου για παράνομη στάθμευση εάν έχει παρέλθει τριετία από την ταμειακή του βεβαίωση. Αυτό βέβαια ερμηνεύτηκε κατά το… δοκούν, με κάποιους δήμους να συνεχίζουν να απαιτούν την πληρωμή πολύ παλιών κλήσεων, θεωρώντας (αυθαίρετα) ότι η προθεσμία ξεκινά όχι όταν βεβαιώνεται το πρόστιμο, αλλά όταν περιέρχονται σε γνώση τους τα πλήρη στοιχεία του παραβάτη, ακόμη κι αν έχουν περάσει πολλά χρόνια από την παράβαση.
Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι ο πολίτης δεν μπορεί να εκφράσει τις νόμιμες αντιρρήσεις του και να κάνει ένσταση κατά της κλήσης, καθώς έχουν περάσει πολλά χρόνια και δεν θυμάται καν εάν βρισκόταν στην περιοχή. Ετσι, έστω και θεωρητικά, θα μπορούσε κάποιος αυθαίρετα να χρεώσει κλήσεις σε κάποιον αριθμό κυκλοφορίας και να αποστείλει τα σχετικά πρόστιμα έπειτα από 15-20 χρόνια στο ΑΦΜ του ιδιοκτήτη του οχήματος, ο οποίος δεν θα μπορεί να αποδείξει ότι δεν έκανε την παράβαση.
Αυτή την… παρεξήγηση έρχεται να λύσει με νέα ερμηνευτική εγκύκλιο προς τους δήμους το υπουργείο Εσωτερικών. Με αυτήν το υπουργείο ουσιαστικά καθοδηγεί τους ΟΤΑ στη σύννομη είσπραξη των προστίμων ώστε να μη βρεθούν αντιμέτωποι με αγωγές που θα έχουν το αντίθετο από το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Ο νόμος (542/1977) στο άρθρο 71 μιλά για τριετή αποσβεστική προθεσμία της ταμειακής βεβαίωσης των αυτοτελών προστίμων του ΚΟΚ: «Η βεβαίωση οιουδήποτε φόρου, τέλους, προστίμου δικαιώματος ή εισφοράς υπέρ του Δημοσίου, μετά των πάσης φύσεως προσθέτων και υπέρ τρίτων, ενεργείται εντός προθεσμίας τριών μηνών από τη λήξη του μηνός εντός του οποίου εκτήθη ο τίτλος βεβαίωσης. Η βεβαίωση δύναται να ενεργηθεί και μετά την πάροδο της τριμήνου προθεσμίας και όχι πέραν των τριών ετών από της λήξεως του έτους εντός του οποίου εκτήθη ο τίτλος βεβαίωσης».
Πολλοί δήμοι ερμήνευαν τον νόμο αυθαίρετα, θεωρώντας ότι η προθεσμία δεν εκκινεί από την ώρα βεβαίωσης της παράβασης, αλλά από τη χρονική στιγμή εξασφάλισης νόμιμου τίτλου. Δηλαδή από την ώρα που ο δήμος βρίσκει όλα τα απαιτούμενα στοιχεία, όπως όνομα και ΑΦΜ οφειλέτη, διεύθυνση κατοικίας κ.λπ., γεγονός που συνδέεται άμεσα με τη δυνατότητα ή μη του δήμου να τα εισπράξει. Περιέργως, ωστόσο, οι δήμοι έκαναν πως δεν ήξεραν ότι απάντηση γι’ αυτό έχει δοθεί -και μάλιστα όχι μόνο μία φορά- από τα δικαστήρια, τα οποία έχουν διαμορφώσει πάγια νομολογία σχετικά με το πότε ξεκινά η αποσβεστική προθεσμία βεβαίωσης των εν λόγω προστίμων με μια σειρά από αποφάσεις τους: ΣτΕ 1408/2017, ΔΠ Αθηνών 7928/2024, ΔΠ Ρόδου 411/2020, ΔΠ Θεσσαλονίκης 3618/2020 κ.ο.κ.
Τις σβήνουν τα δικαστήρια
Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία έκρινε ότι πρόστιμο για παράνομη στάθμευση ύψους 80 ευρώ, που είχε βεβαιωθεί από δήμο το 2016, πρέπει να ακυρωθεί και δεν γίνεται να εισπραχθεί από τον ΟΤΑ καθώς η τελευταία προθεσμία για να βεβαιωθεί ήταν η τελευταία μέρα του 2019. Στον… κουβά πήγαν και οι προσαυξήσεις που ζητούσε ο δήμος επιπλέον του προστίμου που αναγραφόταν στην κλήση. Το σκεπτικό της απόφασης 7928/2024 του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών, που στηρίζεται σε πάγια νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας, ορίζει ρητά ως χρόνο έναρξης της τριετούς αποσβεστικής προθεσμίας την ημερομηνία που έγινε η παράβαση.
Αναφέρει μεταξύ άλλων η απόφαση του δικαστηρίου: «Επειδή, σύμφωνα με τις εκτεθείσες διατάξεις, όπως ερμηνεύθηκαν, η οφειλή η οποία δημιουργήθηκε δια της έκδοσης της “κλήσης” με αριθμό ………. , για παράβαση η οποία διαπράχθηκε τη 10η-6-2016, βασικού ποσού προστίμου ογδόντα (80) ευρώ πλέον των υπολογιζόμενων επ’ αυτού προσαυξήσεων, ηδύνατο, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 71 παρ. 1 του ν. 542/1977, να έχει βεβαιωθεί ταμειακώς εντός τριετίας από τον χρόνο έκδοσης της οικείας έκθεσης βεβαίωσης παράβασης. Εν όψει, δε, της εκκίνησης υπολογισμού της ως άνω αποσβεστικής προθεσμίας από το τέλος του έτους εντός του οποίου εκδόθηκε ο ως άνω νόμιμος τίτλος (ήτοι, την 31η-12-2016), η προθεσμία αυτή εξέπνευσε την 31η-12-2019, ήτοι πριν από τη διενέργειά της ………. /21-9-2020 ταμειακής βεβαίωσης της οφειλής. Τούτων δοθέντων, το Δικαστήριο κρίνει ότι η τελευταία αυτή ταμειακή βεβαίωση χώρησε μη νομίμως και πρέπει να ακυρωθεί κατ’ αποδοχή των αντιστοίχως προβαλλομένων με την κρινόμενη ανακοπή». Ιδιο σκεπτικό περιέχουν και οι ΔΠ Ρόδου 411/2020, ΔΠ Θεσσαλονίκης 3618/2020.
Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει κληθεί πολλές φορές να παρέμβει και το έχει κάνει με το σκεπτικό ότι ο πολίτης-παραβάτης δεν είχε τη δυνατότητα να αμφισβητήσει μετά το πέρας της τριετίας μία κλήση για παράνομη στάθμευση, καθώς δεν μπορούσε να θυμηθεί εάν τα στοιχεία της παράβασης ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα για να κάνει ένσταση. Ουσιαστικά ήταν αδύνατο να γνωρίζει πού και πότε είχε σταθμεύσει παράνομα για να μπορέσει να προχωρήσει σε διαδικασίες αμφισβήτησης. Ετσι, όλες οι κλήσεις οι οφειλές των οποίων βεβαιώθηκαν από τους δήμους στην Εφορία μετά το πέρας τριετίας από την παράβαση προτάθηκε να διαγραφούν.
Ο Συνήγορος του Πολίτη, ήδη από το 2012, είχε αποτυπώσει τις θέσεις του σε σχέση με τη βεβαίωση των οφειλών από παραβάσεις ΚΟΚ σε πόρισμα που απέστειλε προς το υπουργείο Εσωτερικών και τα συναρμόδια υπουργεία. Κατά την άποψη της Αρχής, η Πράξη Βεβαίωσης Παράβασης (κλήση) αποτελεί νόμιμο τίτλο βεβαίωσης και η ταμειακή βεβαίωση των προστίμων ΚΟΚ θα πρέπει να διενεργείται αυστηρά εντός 3τίας, η οποία ξεκινά από τη λήξη του έτους εντός του οποίου αποκτήθηκε η κλήση.
Η ίδια άποψη διατυπώθηκε έκτοτε επανειλημμένα σε ετήσιες εκθέσεις, στην Ειδική Εκθεση (2018) με τίτλο «Εσοδα Δήμων και Κράτος Δικαίου», σε συναντήσεις εργασίας με δημοτικές οικονομικές υπηρεσίες, καθώς και στο πλαίσιο παρεμβάσεων και εγγράφων προς το υπουργείο Εσωτερικών και τους δήμους της χώρας τόσο πριν όσο και μετά την έκδοση των νέων νομοθετικών ρυθμίσεων για τις προθεσμίες βεβαίωσης των δημοτικών εσόδων (Ν. 5027/2023 και Ν. 5043/2023).
Ο Συνήγορος του Πολίτη
Αφού το υπουργείο Εσωτερικών με το διευκρινιστικό του έγγραφο (17729/23.02.2024) προς τους ΟΤΑ όλης της χώρας έκανε σαφές ότι σε εφαρμογή του άρθρου 71 του Ν. 542/1977 «… σε περίπτωση που κατά το παρελθόν κάποιος δήμος προέβη σε ταμειακή βεβαίωση ενός προστίμου του Κ.Ο.Κ. μετά την πάροδο τριών ετών από την απόκτηση του τίτλου βεβαίωσης, η συγκεκριμένη βεβαίωση θεωρείται ως μη νόμιμη και ο δήμος έχει χάσει την αξίωσή του να ζητάει την καταβολή της οφειλής».
Αμέσως μετά, στον Συνήγορο κατέφυγαν πολίτες («μεγάλος αριθμός» αναφέρει ο ΣτΠ) από τους οποίους οι δήμοι ζητούν οφειλές από παραβάσεις ΚΟΚ που έχουν βεβαιωθεί μετά το πέρας της τριετούς αποσβεστικής προθεσμίας. Ειδικότερα, στον Συνήγορο προσέφυγαν:
■ Πολίτες στους οποίους είχαν γνωστοποιηθεί σχετικές οφειλές και δεν τις είχαν ακόμη καταβάλει.
■ Πολίτες οι οποίοι είχαν εξοφλήσει σχετικές οφειλές με τον φόβο των προσαυξήσεων.
■ Πολίτες στους οποίους είχαν επιβληθεί ήδη μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης και οι οφειλές είτε είχαν εισπραχθεί είτε επρόκειτο να εισπραχθούν μέσω αυτών.
Ο Συνήγορος παρενέβη σε όλες αυτές τις περιπτώσεις ζητώντας την επανεξέτασή τους – και συγκεκριμένα, τη διαγραφή των οφειλών, την άρση των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης και την επιστροφή των καταβληθέντων ποσών ανάλογα με την περίπτωση. Και είδε θετική ανταπόκριση στις παρεμβάσεις της Αρχής και συμμόρφωση με τις οδηγίες του υπουργείου από σημαντικό αριθμό δήμων, όπως των Αθηναίων, Αμπελοκήπων-Μενεμένης, Θέρμης, Θεσσαλονίκης, Καλαμαριάς, Ξάνθης και Σπάτων-Αρτέμιδος.
Πηγή:protothema.gr
