Μεγάλος είναι ο προβληματισμός από τα αποτελέσματα έρευνας που αναφέρει ότι πάνω από 15.000 θάνατοι φέτος το καλοκαίρι στις κύριες πόλεις της Ευρώπης μπορεί να οφείλονταν στην κλιματική αλλαγή.
«Επικεντρωμένη σε 854 ευρωπαϊκές πόλεις, αυτή η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το 68% των 24.400 θανάτων που συνδέθηκαν με τη ζέστη αυτό το καλοκαίρι οφειλόταν στην κλιματική αλλαγή», υπογραμμίζεται στη σημερινή ανακοίνωση των δύο βρετανικών ινστιτούτων στα οποία ανήκουν οι συντάκτες της μελέτης, το Imperial College London και το London School of Hygiene & Tropical Medicine.
Οι μελετητές συμπεραίνουν πως από 15.013 ως 17.864 θάνατοι το φετινό καλοκαίρι συνδέονται με τη ζέστη και δεν θα είχαν συμβεί χωρίς την οφειλόμενη στην κλιματική αλλαγή άνοδο της θερμοκρασίας στις πόλεις αυτές, οι οποίες δεν αντιπροσωπεύουν εξάλλου παρά μόλις το ένα τρίτο του ευρωπαϊκού πληθυσμού.
Πρόκειται για την πρώτη τόσο εκτεταμένη εκτίμηση για τον υγειονομικό αντίκτυπο ενός καλοκαιριού που σηματοδοτήθηκε στην Ευρώπη από ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες. Σημειώθηκαν κύματα καύσωνα και το καλοκαίρι ήταν το πιο ζεστό που έχει καταγραφεί ποτέ σε χώρες όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Και ο αντίκτυπος των κυμάτων καύσωνα στην υγεία είναι γνωστός: επιδείνωση των καρδιαγγειακών διαταραχών, αφυδάτωση, διαταραχή του ύπνου… Και οι πιο ηλικιωμένοι διατρέχουν μακράν μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν εξαιτίας της ζέστης αυτής.
Επισημαίνεται ωστόσο ότι οι αριθμοί αυτοί πρέπει να αντιμετωπισθούν με προσοχή. Αυτός ο τύπος της μελέτης, όλο και πιο συχνός εδώ και χρόνια, έχει στόχο να δώσει στα γρήγορα μια εκτίμηση της θνησιμότητας που συνδέεται με την άνοδο της θερμοκρασίας, πριν υπάρξει μια τυπική δημοσίευση σε επιστημονική επιθεώρηση με πιο αυστηρή μεθοδολογία.
Για να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους, οι επιστήμονες έφτιαξαν κατ’ αρχάς ένα μοντέλο για το βαθμό στον οποίο η άνοδος της θερμοκρασίας του κλίματος συνέβαλε στις υψηλές θερμοκρασίες του φετινού καλοκαιριού. Τελικά εκτιμούν ότι, χωρίς την κλιματική αλλαγή, οι μέσες θερμοκρασίες θα ήταν κατώτερες κατά 2,2 βαθμούς Κελσίου στις πόλεις τις οποίες αφορά η μελέτη.
Υπολείπεται της πραγματικότητας;
Οι συντάκτες της μελέτης διασταύρωσαν στη συνέχεια αυτή την παρατήρηση με δεδομένα του παρελθόντος για τη θνησιμότητα που συνδέεται με τη ζέστη στις διάφορες πόλεις. Έφθασαν έτσι στο συμπέρασμα ότι η κλιματική αλλαγή συνέβαλε σε περισσότερους από 800 θανάτους στη Ρώμη, περισσότερους από 600 στην Αθήνα, περισσότερους από 400 στο Παρίσι… Εν γένει, πάνω από 85% αυτών των θανάτων σημειώθηκαν μεταξύ των άνω των 65 ετών.
«Αρκεί οι καύσωνες να είναι κατά 2 ως 4 βαθμούς Κελσίου πιο ζεστοί για να περάσουν χιλιάδες άνθρωποι από τη ζωή στο θάνατο», υπογράμμισε σε συνέντευξη Τύπου ο Γαρύφαλλος Κωνσταντινούδης, ο οποίος συνυπογράφει τη μελέτη, και χαρακτήρισε τους καύσωνες «σιωπηλούς φονιάδες».
Όμως οι αριθμοί αυτοί δεν λαμβάνουν υπόψη την υπέρβαση της θνησιμότητας που παρατηρείται πραγματικά. Από τέτοια δεδομένα οι επιστήμονες καταλήγουν να δώσουν μια σταθερή εκτίμηση για τη θνησιμότητα που συνδέεται με τη ζέστη: έτσι, το 2023, προκάλεσε στην Ευρώπη περίπου 47.000 θανάτους, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε από την επιθεώρηση Nature Medicine ένα χρόνο μετά την περίοδο που αφορούσε.
«Αυτή τη στιγμή είναι αδύνατο να έχουμε στατιστικές σε πραγματικό χρόνο», παραδέχθηκε η Φριντερίκε Ότο, που συνυπογράφει τη μελέτη. Όμως οι εκτιμήσεις «είναι μέσα στα πλαίσια», διαβεβαίωσε.
Ερευνητές που δεν πήραν μέρος στη μελέτη, την χαιρέτισαν ως έγκυρη, υπογραμμίζοντας μάλιστα ότι υπάρχει κίνδυνος να υπολείπεται της πραγματικότητας.
«Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται σ’ αυτές τις μελέτες απόδοσης αιτίων είναι επιστημονικά στέρεες, αλλά επιφυλακτικές», εξήγησε ο Ακσάι Ντεόρας, ειδικός στις επιστήμες της ατμόσφαιρας. «Ο πραγματικός αριθμός των θανάτων θα μπορούσε μάλιστα να είναι υψηλότερος».
