«Πεθαίνουν» τα δάση στη Δυτική Ελλάδα και η Περιφερειακή Ένωση Δήμων πρότεινε την κήρυξη έκτακτης ανάγκης στις πληγείσες περιοχές και τη λήψη άμεσων μέτρων αντιμετώπισης της οικολογικής καταστροφής που προκαλείται από την ξήρανση των ελατοδασών στη χώρα, πρόταση που υιοθετήθηκε από την ΚΕΔΕ.
Τα καταπράσινα ελατοδάση σε διάφορα σημεία της χώρας και στην Αιτωλοακαρνανία τα τελευταία τρία χρόνια έχουν αρχίσει να χάνουν το… χρώμα τους, καθώς πολλά έλατα ξεραίνονται και μέχρι σήμερα η Πολιτεία παρατηρεί απλώς το φαινόμενο, με αποτέλεσμα να πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν την παρέμβαση των αρμοδίων δασικών υπηρεσιών του Υπουργείου Περιβάλλοντος.
Γιατί ξεραίνονται τα έλατα;
Γιατί όμως ξεραίνονται τα έλατα; Όπως εξηγούν επιστήμονες, δύο από τις σημαντικότερες προκλήσεις με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωπα τα δασικά δέντρα είναι η κλιματική κρίση και επιβλαβείς οργανισμοί όπως τα έντομα, οι μύκητες ή τα βακτήρια. Οι εκτεταμένες νεκρώσεις ψηλά στα ελατοδάση, αλλά και στα κωνοφόρα σε χαμηλότερα υψόμετρα, που παρατηρούνται και φαίνεται να κορυφώνονται, αποδίδονται σε μεγάλο βαθμό στην κλιματική κρίση, την ξηρασία και την έλλειψη χιονοπτώσεων. Καταπονημένα από την έλλειψη νερού και εξασθενημένα, τα δέντρα γίνονται ευπρόσβλητα.
Πρόκειται όμως για ένα γνωστό εδώ και μία δεκαετία φαινόμενο με περιοδική εμφάνιση και συνδέεται με την ανομβρία που καταγράφει και τις δύο προηγούμενες ξηρές χρονιές. Ταυτόχρονα τα έντομα των κωνοφόρων δέντρων επιταχύνουν αυτή τη διαδικασία προσβάλλοντας τα δέντρα που ήδη νοσούν. Ειδικότερα στην πρώτη αυτή φάση αναπτύσσεται και αυξάνεται ο πληθυσμός των εντόμων τα οποία εν τέλει επεκτείνουν το φαινόμενο του θανάτου και σε άλλα δέντρα της συστάδας αυξάνοντας την επίπτωση τοπικά. Στην περίπτωση των ελάτων ο κύριος παράγοντας που φαίνεται να οδηγεί στο θάνατό τους είναι η κλιματική κρίση και η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας.
Υπάρχει ελπίδα, αλλά…
Η δασολογική κοινότητα τονίζει ότι υπάρχει ελπίδα αναστροφής της κατάστασης εάν τα προσβεβλημένα δέντρα πρέπει να απομακρυνθούν, καθώς τα φλοιοφάγα- ξυλοφάγα έντομα πολλαπλασιάζονται και καταλαμβάνουν τα υγιή δέντρα. Είναι όμως τα δάση στα ορεινά μια περιοχή όπου δεν μπορούν να εισέλθουν μηχανήματα και χρειάζονται δασεργάτες για να γίνει η απομάκρυνση των κομμένων, χωρίς να πειραχτεί το υπόλοιπο φυσικό περιβάλλον. Όμως με το περιορισμένο προσωπικό που διαθέτει η δασική υπηρεσία δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε μια τόσο εκτεταμένη καταστροφή του δάσους, η οποία για να αντιμετωπιστεί χρειάζονται σημαντικά κονδύλια.
Που εμφανίζεται το πρόβλημα
Το φαινόμενο αυτό προκαλεί έντονη ανησυχία στις τοπικές κοινωνίες πλήττει τα δασικά οικοσυστήματα, απειλεί τη βιοποικιλότητα και αυξάνει τον κίνδυνο πυρκαγιών και ερημοποίησης. Παράλληλα όμως αυτή η οικολογική καταστροφή πλήττει σοβαρά τις τοπικές οικονομίες ιδίως στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές. Στην Αιτωλοακαρνανία το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί εδώ και αρκετό καιρό στην περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Παρακαμπυλίων, στην ορεινή Ναυπακτίας, αλλά και σε άλλες όμορες περιοχές όπως η Ευρυτανία, η Κοιλάδα του Αχελώου, τα Άγραφα, τα Τζουμέρκα.
Παρέμβαση από την Αυτοδιοίκηση
Το πρόβλημα με τις διαστάσεις που έχει πάρει προκάλεσε και την αντίδραση της Αυτοδιοίκηση καθώς η Περιφερειακή Ένωση Δήμων (Π.Ε.Δ.) Δυτικής Ελλάδας πέτυχε η Κεντρική Ένωσης των Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) να υιοθετήσει την πρότασή της για την κήρυξη έκτακτης ανάγκης στις πληγείσες περιοχές και τη λήψη άμεσων μέτρων αντιμετώπισης της οικολογικής καταστροφής που προκαλείται από την ξήρανση των ελατοδασών στη χώρα.
Έτσι συνολικά η Αυτοδιοίκηση απευθύνει έκκληση για την άμεση ανάληψη πρωτοβουλίας από την Κυβέρνηση και την ενεργοποίηση ενός αποτελεσματικού κεντρικού κυβερνητικού συντονισμού με τη συμμετοχή όλων των συναρμόδιων Υπουργείων, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της επιστημονικής κοινότητας και των αρμόδιων υπηρεσιών για τη διαχείριση αυτής της φυσικής καταστροφής.
Η απόφαση του Δ.Σ. της ΚΕΔΕ ζητά την κινητοποίηση των αρμόδιων φορέων, καθώς και την ενεργοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών μηχανισμών πρόληψης, αποκατάστασης και χρηματοδότησης. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη σύσταση Ειδικής Ομάδας Έργου (Task Force) για τις πληττόμενες ορεινές περιοχές και τα περιαστικά δάση, τη διεύρυνση του προγράμματος “Antinero”, την εξασφάλιση έκτακτων πόρων και την υποβολή αιτήματος συνδρομής σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Οι προτάσεις της ΠΕΔ Δυτικής Ελλάδας
Κήρυξη έκτακτης ανάγκης των πληγεισών από την μαζική ξήρανση ελατοδασών ορεινών περιοχών της χώρας
Η ΠΕΔ ζητά από την Κυβέρνηση:
1. Τον άμεσο κυβερνητικό συντονισμό και ανάληψη πρωτοβουλίας εκ μέρους των αρμόδιων Υπουργών:
- Υπουργό Περιβάλλοντος κ. Σταύρο Παπασταύρου (με κοινοποίηση σε Γ.Γ. Δασών κ. Σταθόπουλο και κ. Γενικό Διευθυντή Δασών
- Υπουργό Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας κ. Γιάννη Κεφαλογιάννη (με κοινοποίηση σε ΓΓ Πολιτικής Προστασίας και στη Διεύθυνση Σχεδιασμού Εκτάκτων Αναγκών)
- Υπουργό Οικονομίας κ. Κυριάκο Πιερρακάκη, για διάθεση έκτακτων πόρων
- Υπουργό Εσωτερικών κ. Θεόδωρο Λιβάνιο.
2. Λήψη έκτακτων μέτρων πυροπροστασίας δασών και προστασία οικισμών στις ορεινές περιοχές με ειδική μέριμνα για και τα αστικά και περιαστικά δάση.
3. Διεύρυνση και αναβάθμιση του προγράμματος “Antinero” σε όλες τις πληγείσες περιοχές και να περιλαμβάνει: μέτρα εξυγίανσης υλοτόμησης, μεταφοράς και διάθεσης της βιομάζας. Ανάπτυξη φυτωρίων και μεταφύτευσης δενδρυλλίων ελάτης. Έργα ορεινής υδρονομής και συντήρησης του κατεστραμμένου οδικού δασικού δικτύου. Απαγόρευση υλοτόμησης και διάθεσης υγιών ελάτων στις πληγείσες περιοχές.
4. Την άμεση διάθεση έκτακτων πόρων για πυροπροστασία, διαχείριση βιομάζας, αναδάσωση, συντήρηση δασικής οδοποιίας και δράσεις πρόληψης. Εξασφάλιση και διάθεση χρηματοδότησης από:
- ΕΠ ΠΕΚΑ (πρώην ΥΜΕΠΕΡΑΑ)
- ΕΠ Πολιτικής Προστασίας
- Ταμείο Ανάκαμψης ΕΣΠΑ, Πρόγραμμα Εκτάκτων Αναγκών.
- Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας
5. Νομοθετικές ρυθμίσεις για:
- ανάθεση και επιτάχυνση της υλοτόμησης των ξηραμένων δέντρων
- ταχεία εκπόνηση μελετών και επιστημονική επίβλεψη και καθοδήγηση
6. Σύσταση Ομάδας Έργου ‘TASK FORCE’ για τον σχεδιασμό ειδικού προγράμματος αντιμετώπισης, θωράκισης και αποκατάστασης των πληγεισών περιοχών και προστασίας των ορεινών, αλλά και των περιαστικών δασών. Με συμμετοχή της Σχολής Δασολογίας Θεσσαλονίκης, του Ινστιτούτου δασικών ερευνών ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου, του τμήματος Βιολογίας Πατρών, του ΟΦΥΠΕΚΑ, του ΚΕΜΕΑ και επιστημονικών συνεργατών ΚΕΔΕ, ΕΝΠΕ, Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
7. Πλήρη επιστημονική έκθεση, καταγραφή και εκτίμηση της εξελισσόμενης φυσικής καταστροφής σε όλες τις πληγείσες ορεινές και μειονεκτικές περιοχές της χώρας. Χαρτογράφηση των κατεστραμμένων εκτάσεων, αξιολόγηση κινδύνων και επιπτώσεων, και εκτίμηση του όγκου ξηραμένης βιομάζας σε όλες τις πληγείσες περιοχές. Επικοινωνία των πορισμάτων σε όλους τους αρμόδιους φορείς και τους Δήμους της χώρας σε ορεινές περιοχές και στα περιαστικά δάση.
8. Αίτημα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για τεχνική επιστημονική συνδρομή μέσω: Υπηρεσίας Copernicus ΕΜS (rapid mapping and risk assessment, για την ανάλυση κινδύνων δασικών πυρκαγιών, πλημμύρας, ξηρασίας—ΕFFIS, ΕFAS, ΕDDO), αίτημα ενεργοποίησης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (EEA), υποβολή αιτήματος χρηματοδότησης στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας (UCPM). Αποστολή σχετικής Επιστολής στον Επίτροπο Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για συνδρομή
9. Πολιτική διαβούλευση και ειδική συνάντηση σύσκεψης της ΚΕΔΕ, και Ένωσης Περιφερειών για αμοιβαία ενημέρωση και κοινή δράση.
10. Ενημέρωση-Διαβούλευση και σχεδιασμό με o Αρχηγείο Πυροσβεστικού Σώματος, ΟΦΥΠΕΚΑ (Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής) και ανά Περιφέρεια.
11. Να εισαχθεί το θέμα εκτάκτως στο θερινό τμήμα της Βουλής των Ελλήνων για ενημέρωση όλων των κομμάτων.
12. Συνέντευξη Τύπου και Έκδοση Δελτίου προς όλα τα ΜΜΕ και τα Κοινωνικά διαδικτυακά μέσα, για ευρεία προβολή δημόσια ανάδειξη του θέματος.
Δημήτρης Παπαδάκης – Εφημερίδα «Συνείδηση»
